De ontmoeting met de jonge vrouw buiten het Centraal Station van Rotterdam is een bijzondere. De jonge vrouw is bijna vier meter hoog, gemaakt van zwart brons en je ziet haar in eerste instantie op haar rug als je het plein oploopt. Loop je om haar heen om haar in de ogen te kijken dan zie je dat ze jou niet aankijkt. Ze kijkt recht voor zich uit over het Stationsplein naar het Kruisplein om in de verte nog een glimp te kunnen zien van de mensen op de Westersingel. Ze kijkt nadrukkelijk niet naar mij. Ze is zich bewust van haar omgeving maar is tegelijkertijd verzonken in haar eigen gedachten. Ze staat met haar Nikes een beetje wijdbeens. Ze heeft een joggingbroek en een t-shirt aan. Ze zou een inwoner van de stad kunnen zijn met Antilliaanse of Surinaamse roots.
Haar gezicht is zacht en ontspannen en ze lijkt zelfbewust en op haar gemak. Maar haar armen heeft ze langs haar lichaam en de handen verdwijnen in haar zakken. De vuisten zijn gebald. Er zit toch duidelijk spanning in haar houding, ze lijkt op haar hoede. Wanneer je langer bij het beeld blijft staan zie je de reizigers die uit het station het plein op komen haastig langs haar lopen. En dan lijkt het alsof ze stil staat in de stroom. En het laat je in het kijken aandachtig stilstaan bij het meditatieve dat het oproept maar ook op die gebalde vuisten. Het raakt zowel aan kwetsbaarheid als kracht. Moments contained heet het werk.
Thomas J Price – Moments contained (2022), Brons. Stationsplein Rotterdam.
Toen het in 2023 werd onthuld waren de meningen verdeeld. De reactie van Rosanne Hertzberger, destijds columnist van NRC is inmiddels beroemd geworden: “Een standbeeld voor iedereen is een belediging voor mensen die wél heldendaden verrichten.” Dat riep veel reacties op. De Rotterdamse burgemeester Aboutaleb beschreef het beeld tijdens de onthulling heel anders: ‘Ze is geen heldin, geen personage met een roemrucht verleden. Ze heeft de toekomst. Ze ís de toekomst. Onze toekomst. En deze stad is haar thuis.’
Moments contained speelt nadrukkelijk met het archetype van het standbeeld net als in veel werk van jonge zwarte kunstenaars over de hele wereld. Het klassieke standbeeld dat in westerse samenlevingen werd opgetuigd was meestal een eerbetoon aan helden en historische figuren, meestal mensen die in de ogen van politieke en religieuze elites in de samenleving iets hebben gepresteerd. Price benadrukt dat juist het geen standbeelden zijn maar beelden van mensen die ook reflectie oproepen over het verschijnsel standbeeld. Veel van deze traditionele standbeelden representeren witte mannen, niet zelden historische figuren die verantwoordelijk waren voor uitbuiting, geweld, kolonialisme en slavernij. Moments contained stelt vragen over wie we kiezen om te te eren en al dan niet op een sokkel te plaatsen. Door de alledaagsheid van de vrouw monumentaal te maken, breekt Price met traditionele opvattingen over wie geschikt is voor openbare monumenten.
Het werk van Thomas Pice is nog tot en met 9 februari 2025 te zien in de Kunsthal in Rotterdam en eerder zag ik in het voorjaar van 2024 werk van hem in het Victoria and Albert museum in Londen. In Londen ging zijn werk een prachtig gesprek aan met de klassieke beelden en bustes die daar in de permanente collectie te zien waren.
In plaats van verheven idealen of historische grootheden te vereeuwigen, richt Price zich op de gewone mens. Dit geeft zijn werk een sterke sociale en emotionele lading. Zijn figuren, vaak anoniem en zonder specifieke verwijzing naar bekende individuen, vertegenwoordigen een collectieve menselijke ervaring. Price zegt daarover in een interview in de Volkskrant: “‘Ik wil dat de beelden gewoon de ruimte met ons delen. Hun schaal, de plaatsing en de verwachting die we hebben van standbeelden maakt voorbijgangers alsnog duidelijk dat ze van belang zijn. Als iets dat voor jou alledaags is nooit wordt getoond op een manier die dat viert of omarmt, weet je niet wat acceptatie of inclusie is. Dan wen je aan het idee dat je ergens buiten wordt gehouden. Ik probeer die onzichtbare grens te doorbreken. Daarom maak ik werk over empathie. Dat wil ik blijven doen, ik wil mensen nader tot elkaar brengen.’
Thomas J Price – Reaching out (2020), Brons.
De mobiele telefoon, het ultieme communicatiemiddel van de hedendaagse mens, speelt een belangrijke rol in de figuren van Price. Voor de ingang van de Kunsthal staat een beeld (Reaching out) dat als twee druppels water lijkt op het beeld voor het station. Dit keer kijkt de jonge vrouw geconcentreerd op haar mobiele telefoon. Wij zijn als beschouwer aanwezig maar lijken niet te worden opgemerkt. Dat gevoel van geïsoleerd te zijn in je eigen wereld duikt in meerdere werken op.
Thomas J Price – A Place Beyond (2023), Brons.
In A place beyond, binnen in de Kunsthal, zien we een eveneens een jonge alledaags geklede vrouw in zwart brons die even opkijkt van haar mobiel en schijnbaar ergens in de verte kijkt. Even opgeschrikt door iets dat in de fysieke werkelijkheid plaatsvindt. Ze torent boven de toeschouwer uit. In haar afwezige houding is ze tegelijkertijd zeer aanwezig. Nabij zelfs.
Thomas J Price – Signals (2021), Brons. V&A museum Londen.
In Signals zien we een verguld beeld van een man in een trainingspak die een mobiel boven zijn hoofd houdt. Hij maakt een foto. Op de achtergrond speelt het beeld van Vincenzo Foggini uit 1749 prachtig mee. Price heeft in het Victoria and Albert museum in Londen slim gebruik gemaakt van de klassieke Europese beelden waar hij juist aan refereert. Hier lijkt het alsof er een selfie wordt gemaakt van het beeld dat achter hem staat. Dat beeldhouwwerk verbeeldt het grimmige bijbelverhaal over de moord van Simson op de Filistijnen. Hier zien we de toerist die we zelf ook zijn met alle vluchtige soorten van communicatie. Tegelijkertijd wordt de vraag gesteld over wie er op de sokkel mag staan.
Thomas J Price – Man on a horse (Kings avenue) (2011), brons, perspex, autolak.
In Man on a horse (Kingdom avenue) zien we geen ruiter te paard zoals de titel suggereert maar een kleine oudere man gemaakt van zwart brons in alledaagse kleding met vermoedelijk een pakje sigaretten in zijn borstzak. Hij staat op een felgele plaat en daaronder bevindt zich een vreemde sokkel. De sokkel bestaat uit houten schroefdraad dat ik onmiddellijk associeer met de ouderwetse houten boekenpers die vroeger in de boekbinderij van mijn moeder stond. Het geel weerschijnt op de witte wand. Het lijkt alsof de man daardoor even wordt opgetild.
Thomas J Price – Marble head series (2023), Roze marmer.
Thomas J Price – Untitled (Icon 7) (2023), 24 karaats bladgoud, verguld aluminium, leisteen, kwartsiet.
Alle sculpturen van Thomas Price zijn beelden van zwarte mensen. Heftige emotionele gebaren of gezichtsuitdrukkingen ontbreken. Er gaat juist een grote rust en kalmte uit van de beelden. Wat Price doet met de behandeling van het oppervlak van de beelden, de ‘huid’, is intrigerend. Veel van zijn grote beelden zijn van brons maar hebben een diepzwart uiterlijk. Brons vertegenwoordigt het materiaal dat meestal voor standbeelden wordt gebruikt. Maar er zijn ook kleinere bustes die zijn gemaakt van kunststof maar ogen weer als brons. Een aantal van zijn ‘heads’ zijn van roze marmer gemaakt. Ook marmer belichaamt statuur maar de huid wordt nu juist bijna wit. Het lichte marmer oogt zacht en je voelt de neiging om met je handen over het materiaal te aaien. Veel beelden nodigen vanwege die uiteenlopende materialen uit tot aanraken.
Sommige beelden zijn verguld. De schittering van het warme goud schept gek genoeg een soort afstand. Veel hoofden ademen een bijna classicistische strakheid uit of refereren aan gouden bustes van Egyptische farao’s. De grote hoofden uit de serie Numen zijn van aluminium, een materiaal dat een mat zilverachtige uitstraling laat zien en je eerder associeert met techniek en apparatuur. Veel beelden nodigen vanwege die uiteenlopende materialen uit tot aanraken. Die verschillende uitgesproken bewerkingen van het oppervlak dwingen je hoe dan ook na te denken over de huid en de huidskleur.
Sommige beelden zijn verguld. De schittering van het warme goud schept gek genoeg een soort afstand. Veel hoofden ademen een bijna classicistische strakheid uit of refereren aan gouden bustes van Egyptische farao’s. De grote hoofden uit de serie Numen zijn van aluminium, een materiaal dat een mat zilverachtige uitstraling laat zien en je eerder associeert met techniek en apparatuur. Veel beelden nodigen vanwege die uiteenlopende materialen uit tot aanraken. Die verschillende uitgesproken bewerkingen van het oppervlak dwingen je hoe dan ook na te denken over de huid en de huidskleur.
Thomas J Price – Lay it down (on the edge of beauty) (2021), Brons.Tentoonstelling V&A Londen.
Thomas J Price – . Numen (Shifting Votive Three) (2017), V&A museum Londen.
Een typerende ingreep zijn de holle ogen die Price in al zijn beelden gebruikt. In een interview zegt Price: “Ik zeg altijd dat ze op zichzelf staan. Ze zijn niet op zoek naar betrokkenheid of bevestiging. Ze bestaan, of de beschouwer er nu is of niet. Ze kijken verder dan de beschouwer. Deze hoofden voor hebben uitholde ogen, wat een psychologische ruimte geeft die de kijker kan invullen.” Price nodigt ons uit tot empathisch kijken. Welke blik projecteren we in de ogen van de ander?
Het werk van Thomas Pice is te zien van 4 oktober 2024 tot en met 9 februari 2025 in de Kunsthal in Rotterdam