De waarheid van het mens zijn ligt in de schakeringen
Jaap van Praag in ‘Grondslagen van humanisme’ (1978).
Ik ben Rob Vos (1968) en werk als humanistisch raadsman in een algemeen ziekenhuis. Voor ik de overstap heb gemaakt naar de Geestelijke verzorging als werkveld heb ik twee kunstopleidingen doorlopen en een tijdje als beeldend kunstenaar gewerkt. Kunst en humanisme zijn in mijn werk en leven belangrijke werkzame bestanddelen. Musea zijn mijn kerken zeg ik wel eens.
Soms startend vanuit mijn persoonlijke ervaringen zoek ik in dit blog naar sporen van wat humanistische bronnen van zin in de beeldende kunst zouden kunnen zijn tegen de achtergrond van een grotendeels talig humanistisch landschap. Dit blog is ooit begonnen als een zoektocht om mijn eigen humanistische bronnen in kunst en cultuur te ontsluiten. Zoals ook ik voortbouw op stenen die anderen hebben gelegd wil ik er een klein steentje aan toevoegen. De kunsten spelen in het humanisme sinds oudsher een belangrijke rol in de verbeelding van ons mens-zijn. De kunsten zijn als aders in het humanistische gesteente.
Humanisten hebben meestal geen vaste set aan boeken, plaatsen of rituelen, toch wil ik een belangrijke passage aanhalen in een internationaal gedeeld humanistisch manifest, genaamd de Verklaring van Amsterdam (2022): “Wij hechten waarde aan iedere bron van individueel geluk en levensvervulling die anderen geen schade berokkent, en zijn van mening dat persoonlijke ontwikkeling in de vorm van een ethische en op creativiteit gerichte manier van leven een levenslange onderneming is. Wij hechten daarom veel waarde aan artistieke creativiteit en verbeelding en erkennen de transformerende kracht van literatuur, muziek, beeldende kunst en podiumkunsten. We koesteren de schoonheid van de natuur en haar vermogen om ons met bewondering en ontzag te vervullen en tot rust te brengen.”
De beeldende kunst staat in dit blog centraal. Daar sta ik het dichtstbij. Ik wil hierin cirkelen rond kunst met een humanistische geest. De kunst ontvouwt een ongrijpbare ruimte van beelden, kennis, intuïtie, zintuiglijkheid in een rijkdom aan schakeringen. Wellicht verschijnen er voor mij langzaam contouren van wat een immanente humanistische spiritualiteit genoemd zou kunnen worden. Ik wil dicht bij de ontmoeting van de kunst en de kunstenaars blijven en zoveel mogelijk wegblijven van complexe filosofische beschouwingen en wollig kunstjargon. De ervaring van de ontmoeting met kunstwerken staat voorop.
Kunst als plek om te zijn, te blijven en terug te keren. Kunst die te zien is in de collecties van Nederlandse en Europese musea en de openbare ruimte hebben dus mijn voorkeur.
Beeldende kunst houdt van haar minnaars die in verschillende talen kunnen spreken. Zij die nieuwe begrippen kunnen creëren voor haar gebarentaal. Zij die samen medeplichtig zijn.
Marlene Dumas in ‘Het onverantwoordelijke gebaar – of ga terug waar jij vandaan komt’, Huizingalezing 2019
