Henk Visch – ‘One word leads to another’

In het ziekenhuis, de plek waar het fysieke heerst, bevolkt lichamelijkheid de kamers van de verpleegafdelingen. Een vrouw met een roze T-shirt schuift langzaam richting het toilet, hangend op de steunen van haar infuuspaal angstig roepend om een verpleegkundige. Ze hoopt dat ze het haalt. Om het hoekje zet een oude dame steunend op de rollator langzaam een voetje vooruit, haar hoofd naar beneden gebogen. De fysiotherapeute loopt er in slow motion naast en zegt op zachte toon bemoedigende dingen tegen haar. 

Ik zie een man op bed zitten, zijn schouders hoog opgetild en zijn armen schuin gestrekt naar beneden. Zijn handen steunen op zijn knieën. Zo hoopt hij wat meer lucht te krijgen. Hij is benauwd. Heel benauwd. Zo blijft hij lang zitten. Voor zich uit starend. Status quo. Niet bewegen. De man naast hem vertrekt zijn gezicht als hij zich via de papegaai omhoog hijst om rechtop te kunnen zitten. Hij weet niet meer hoe hij moet gaan zitten of liggen vanwege de pijn. Hij is vroeger bokser geweest dus er zit nog een beetje kracht in zegt hij grinnikend. Ik zit naast hem, op een krukje, naar voren gebogen, tot vlak bij zijn oor. Hij is slechthorend. In de twintig minuten dat ik hem spreek is hij alweer naar beneden gezakt. De zwaartekracht is onverbiddelijk.

In het werk van Henk Visch staan figuren onbeweeglijk in verstilling, strompelen en wankelen. Handen duwen de lichamen moeizaam omhoog, balanceren ongemakkelijk op een been of hebben zich in onmogelijke houdingen gevouwen. Evenwicht, balans, zwaartekracht en kwetsbaarheid vormen het hart van het beeldend onderzoek dat Henk Visch sinds de jaren zeventig doet. Op zijn website is een overzicht te vinden van sculpturen waar dit bijna in één oogopslag zichtbaar wordt.

In een interview zegt Visch dat zijn werk altijd met herinnering van doen heeft: ’Het lichaam is bij uitstek het centrum van ongelooflijk veel sociale interacties. Het zit vol met informatie en herinneringen. Het lichaam is een archief van allerlei lust- en onlustsensaties’. 
In een portret dat Frans Weisz van hem maakte zegt Visch: ‘Ik maak beelden. En beelden zijn niets anders dan een container met mogelijke gedachten. (…) Alle ervaringen die je hebt als je naar een beeld kijkt zijn gelijktijdig. Daar zit geen chronologie in, dat is allemaal gelijktijdig, al je zintuigen worden aangesproken.’ 

Bij het betreden van een verpleegafdeling moet ik wel eens aan die uitspraak denken. Verpleegafdelingen in een ziekenhuis zijn ervaringsbassins van pijn, verlangens, lijden, hoop, verwachtingen, dromen en passies. Ze zijn onlosmakelijk verbonden met al die kwetsbare lichamen. Alles gebeurt er tegelijk.

In ‘One word leads to another’ verschijnt een poëtische lichtheid in de vorm van het zeilschip. Is dit een redding of een surreële kwelling? Hoe zit het met de zeilen, de wind? Is het hoop? Een verbeelding die zelf moet worden aangeblazen? Het beeld ontsluit een veelheid aan associaties en gewaarwordingen. Mijn gedachten worden bijvoorbeeld even gevuld met de herinneringsbeelden van zeilscheepjes in flessen. Iets van verlangen.
Zeilmetaforen zijn vaak niet ver weg als we spreken over onze situatie en oriëntatie als mens. Windstilte, voor de wind gaan, de wind in de zeilen hebben, overstag gaan, aan lagerwal raken, ze zijn metaforisch verbonden met de koers, navigatie en onvoorspelbaarheid van het bestaan.

Voor Henk Visch staat de kracht van poëzie centraal. In een notitie schrijft hij: ‘Poëzie slaat een brug tussen twee werelden, waarin het onmogelijke een relatie aangaat met het mogelijke. In het mogelijke blijft het onmogelijke bestaan als rest. De poëzie geeft het onmogelijke een plaats, het verdwijnt niet. Het gaat mee in alles’.